بیلگردانی در دشت نیمور؛ آئینی دو هزار ساله برای شکرانه آب

محلات - خبرگزاری مهر: برگزاری آئین دو هزار ساله بیلگردانی در شهر نیمور شهرستان محلات از جمله مراسم هایی است که گذر ایام نه تنها بر آن خللی وارد نکرده بلکه بر هرچه باشکوهتر برگزار شدن آن افزوده است؛ جشنی که خاستگاه آن شکرانه آب و آبادانی دشت نیمور است.

به گزارش خبرنگار مهر،آئین دو هزار ساله بیلگردانی در شهر نیمور شهرستان محلات از جمله آیین هایی است که گذر ایام نه تنها بر آن خللی وارد نکرده بلکه بر هرچه باشکوهتر برگزار شدن آن نیز افزوده است؛ جشنی که خاستگاه آن شکرانه آب، مایه زندگی و آبادانی دشت نیمور است که دیروزبا حضور مردم آغاز شد.
 
دراواسط اسفندماه هر سال، تمام کشاورزانی که سهمی ازآب نهر بزرگ نیمور دارند، گرد یک جمع می شوند و در کتب قدیم گفته شده گاه تعداد این افراد از 140 تن نیز تجاوز می کرده و تا قبل از فرا رسیدن نوروز، اقدام به لایروبی این نهر 14 کیلومتری می کردند.
 
اکنون این مراسم به بعد از نوروز افتاده است و تا لایروبی تا چند روز ادامه می یابد.
 

 لایروبی به قیمت جان
 
لایروبی نهر نیمور به دستور حاکم آن وقت انجام می شده و یک نفر به عنوان " میرآب " به زیردستان دستور می داده که چگونه این کار مشکل را انجام دهند. در طول اجرای لایروبی نهر، بر اثر شدت کار و سختی فراوان برخی از افراد کشته یا زخمی نیز می شدند که از مستنداتی که به دست آمده و هم اکنون نیز به عنوان متن وقسمتی از اجرای مراسم بیلگرانی است می توان اشاره کرد.
 

حاصلخیزی دشت نیم ور حاصل تلاش و مرارت این کارگران و نعمت باران بوده است به همین دلیل مردم پس از پایان لایروبی نهر نیمور و پس از نوروز، اقدام به برگزاری جشن بیلگرانی می کردند، جشنی که به شکرانه آب و نعمت فراوان برگزار می شده است.
 
 
 
شکر گذاری از خداوند در قالب مراسم بیل گردانی
 

در این جشن که در یک سکو برگزار می شود، ابتدا تنی چند از ریش سفیدان اقدام به بستن هفت بیل به هم دو دسته چهار و سه تایی با پشم بز می کردند و بیل هایی که با آن لایروبی را انجام می دادند و راهی برای باز کردن آب بود را به هم می بستند و پهلوانان می آمدند تا با چرخاندن این بیل ها در آسمان، هفت آسمان را به خاطر نعماتی که داشته شکر گویند.
 

در ابتدای این مراسم که تاکنون نیز با لباس های محلی و فرم و شیوه هزاران سال پیش برگزار می شود، ابتدا حاکم سوار بر اسب وارد میدان می شود و از پی آن میرآب و مارش نظامی وارد می شوند و موسیقی "سرود دشت نیمور " را می سرایند و از پی آن بیلگردانان هر کدام یک بیل در دست و با جلیغه های مشکی و لباسی سپید و کلاهی نمدی به دور میدان بیلگردانی رژه می روند.
 
  نواخته شدن سرود دشت نیمور
 

پس از اتمام چرخش بیلگرانان به دورسکو، گروه روی سکو می آید و پس میرآب از خواندن نحوه چگونگی انجام لایروبی نهر نیمور با تشکر حاکم و الصاق نشان یادبود بر سینه میرآب، سکو را برای انجام بیلگردانی مهیا می کند.
 

با نواخته شدن موسیقی "سرود دشت نیمور " توسط گروه، هر شرکت کننده کار خود را آغاز می کند و با قراردادن چهار بیل در یکی از دستان و سه بیل در یکی دیگر از دستان خود و چرخاندن آنها به دور سر، افلاک و هفت آسمان را برای نعمت آبی که برایشان ارزانی داشته سپاس می گویند؛ این موسیقی تا پایان چرخاندن بیل ها توسط هر بیلگردان ادامه دارد.
 
 
 
بیل گردانی مخصوص مردان قوی
 

بیلگردانی جزو سخت ترین کارهاست و جز افرادی که بسیار بیل زده باشند و در لایروبی شرکت کرده باشند اغلب افراد قادر به بلند کردن آن نیستند اما مردان دلیر این دیار با بلند کردن و چرخاندن حداقل سه دور بیل در آسمان مورد تشویق قرار می گیرند.
به فردی که بتواند بیشترین چرخش بیل را داشته باشد یک گوسفند هدیه می گیرد.
 
  آئینی به وسعت همیاری و تلاش دسته جمعی
  
 

بیل گردانی از آن دسته از بازی ها و مراسم هایی است که نمادی از تلاش دسته جمعی و همیاری گروهی را به نمایش می گذارد.
اهمیت این آئین در به هم پیوستگی آدمها برای یک هدف وآرمان است.
 
این آئین در سال 1386 در فهرست ملی آثار کشور به ثبت رسیده است.
 
نیم‌وَر یا نیمه‌ور شهری تاریخی است که در بخش مرکزی شهرستان محلات در استان مرکزی قرار دارد و قدمت آن به دوران ساسانیان و اشکانیان باز می‌گردد.
 
این شهر دارای آثار تاریخی متعدد و کوه‌های سنگی دارای معادن سنگ غنی تراورتن، فلوئورین و سنگ‌های تزیینی است.

مراسم بیلگردانی شهر نیم ور پس از پایان لایروبی نهر بزرگ این شهر انجام می شود. این آیین قدمتی دو هزار ساله دارد و در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است. بیل گردانان با بستن یک سه بیل و یک چهار بیل (جمعا هفت بیل)با موی بز به یکدیگر و چرخاندن آن به دور سر تمام هفت آسمان را برای نعمت آب شکر می گویند.